بلوک اتوکلاو یا هوازده (aac) چیست؟
بلوک اتوکلاو، یکی از مصالح نسبتا جدید ساختمان‌سازی است که به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردش، بسیار موردتوجه قرار گرفته است. این بلوک که در بسیاری از ساختمان‌ها جایگزین بلوکهای سبک معمولی شده، بسیار سبک بوده و از خصوصیاتی نظیر عایق حرارتی و صوتی مناسب ، وزن کم، مقاومت قابل قبول در برابر حریق را داراست.
از اجزای اصلی تشکیل دهنده این بلوک AAC می توان به ماسه سیلیسی، آهک، سیمان، پودر آلومینیوم و آب اشاره نمود. تخلخل این بلوک توسط حباب های هوایی که طی فرایند تولید درون آن ایجاد میشود پدید می آید و این تخلخل سبب کاهش چگالی و عایق شدن بلوک هوازده میگردد.
در این مقاله، پس از معرفی کلی بلوک اتوکلاو و نحوه تولید آن به معرفی مزایا و معایب استفاده از آن می‌پردازیم. در بخش پایانی نیز نحوه اجرای بلوک AAC را شرح می‌دهیم. درصورتیکه به دنبال جایگزینی مصالح قدیمی با مواد جدید با مزایای بیشتر هستید، مطالعه این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم.
AAC مخفف عبارت autoclaved aerated concrete به معنی بتن هوادهیشده یا هوازده است. این ماده، نوعی فوم بتنی سبک و پیش‌ساخته است که برای تولید سازه‌های بتنی، مانند بلوک استفاده میشود. ماسه کوارتز، گچ کلسیته، آهک، سیمان، آب و پودر آلومینیوم مواد تشکیل‌دهنده بلوک سیمانی سبک هوادار و اتوکلاو نشده هستند. این مواد با نسبت مشخصی با یکدیگر ترکیب‌شده و تحت حرارت و فشار مشخصی در کوره اتوکلاو، پخته می‌شوند.
یک خاصیت بلوکهای سبک اتوکلاو این است که می‌توان آن را به‌راحتی با استفاده از ابزارهای برش برقی، فولاد کربنی یا با استفاده از دستگاه‌های سنباده‌زنی، به‌اندازه دلخواه درآورد.
این مطلب را هم بخوانید: بلوک نمادار چیست؟
بلوک اتوکلاو ، برخلاف بلوک اتوکلاو نشده با استفاده از سنگ‌دانه‌های کوچک‌تر از ماسه ساخته میشود. در ترکیب ذکرشده در ساختار این ماده، درصد پودر آلومینیوم بین ۰.۰۵ تا ۰.۰۸ متغیر است. این ماده، یکی از اصلی‌ترین عناصر تعیین‌کننده در چسبندگی بتن AAC است. هنگامی‌که AAC مخلوط و به شکل‌های مختلف ریخته‌گری میشود، چندین واکنش شیمیایی در درون آن اتفاق می‌افتد که سبب کاهش وزن (۲۰ درصد وزن بتن) و خواص حرارتی آن می‌شوند.
براثر واکنش پودر آلومینیوم با هیدروکسیدکلسیم و آب، هیدروژن تولید میشود. گاز هیدروژن، کف کرده و حجم مخلوط را دو برابر می‌کند؛ به‌طوری‌که حباب‌های گازی به قطر سه میلی‌متر، تولید می‌شوند. در پایان نیز هیدروژن جای خود را به هوای معمولی می‌دهد.
در مرحله بعد، محصول نیمهجامد را به‌صورت بلوک، برش داده و به مدت ۱۲ ساعت در محفظه‌های اتوکلاو، قرار می‌دهند. در این محفظه، فرآیند سخت شدن با فشار بخار و دمای بالا انجام میشود. پس از رسیدن دمای دستگاه اتوکلاو به ۱۹۰ درجه سانتی‌گراد و فشار آن به ۱۲۰ تا ۱۷۰ psi، ماسه کوارتز با هیدروکسیدکلسیم واکنش داده و سیلیکات کلسیم تشکیل میشود. ماده‌ای که سبب استحکام بالای بلوک اتوکلاو aac میشود. بسته به چگالی بلوک aac تا ۸۰ درصد از وزن آن می‌تواند هوا باشد.
هم‌اکنون، کشورهای استرالیا، چین، اروپای شرقی، هند و آمریکا از اصلی‌ترین تولیدکنندگان بلوک اتوکلاو در دنیا هستند.
به دلیل وجود تخلخل در ساختار بلوک اتوکلاو ، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن، عایق کردن ساختمان، به‌ویژه دیوارهای خارجی، ازنظر حرارتی است. این ویژگی، سبب کاهش هزینه‌های سازنده در استفاده از دیگر مواد عایقکننده و همچنین، کاهش هزینه‌های ماهانه صاحب ساختمان میشود. خاصیت عایق حرارتی این ماده، نسبت به آجرهای قرمز معمولی نیز نزدیک به سه برابر است.
استانداردهای آتش‌نشانی در دنیا ایجاب می‌کنند که سازندگان ساختمان، بیشتر از مصالح متخلخل استفاده کنند. بلوک اتوکلاو ، یک نمونه از آن‌هاست که می‌تواند بسته به ضخامتش، بین دو تا ۶ ساعت در برابر حریق، مقاومت داشته باشد.
همان‌طور که در بخش معرفی aac گفته شد، یکی از خواص این ماده، امکان برش دقیق و دلخواه آن است. این ویژگی، نه‌تنها کار سازندگان را آسان‌تر کرده و به علت توپر بودن و خراش پذیری آن، سهولت در نصب در و پنجره و عملیات برق کشی و سیم کشی ساختمان را به دنبال دارد.
این مطلب برای شما مفید است: انواع بلوکهای ساختمانی
همان‌طور که گفته شد بیشتر وزن aac را هوا تشکیل می‌دهد. این خاصیت بلوکهای سبک اتوکلاو ، باعث کاهش بار مرده ساختمان شده و از سوی دیگر در صورت تخریب در زلزله به صورت آوار سبب اسیب کمتری به جان افراد میگردد. وزن سبک بلوک های اتوکلاو در سرعت جابجایی و دیوارچینی توسط کارگر نیز موثر است.
بلوکهای اتوکلاو می‌توانند در اندازه‌های متنوع با دقت بالا تولیدشده و بدون نیاز به اصلاح در محل پروژه، به‌طور مستقیم، نصب شوند. این دقت بالا در ساخت، سبب قرار گرفتن بی‌عیبونقص بلوک‌ها در کنار یکدیگر و استفاده کمتر از ملاتهای مکمل شده است.
به دلیل وجود تخلخل در ساختار بلوک اتوکلاو ، انتقال صوت این بلوک، بسیار پایین است. اما میبایست حتما از تولیدکننده نتایج آزمایشگاهی معتبر صوت اخذ شود تا با مطابقت با مبحث هجدهم مقررات ملی ساخمان از ضخامت مناسب آن استفاده گردد.
با استفاده از بلوک سبک هوازده، نیاز ساختمان به میلگردهای فولادی، به‌ویژه در سازه‌های با قاب RCC، کاهش می‌یابد. به‌این‌ترتیب، بلوک اتوکلاو از این نظر نیز در هزینه‌های ساخت‌وساز، به‌ویژه برای ساختمان‌های بزرگ، صرفه‌جویی می‌کند.
لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان در مورد محصولات با شماره تلفن 09027770902 تماس حاصل فرمائید.
پیش از هرچیز باید به این نکته توجه داشت که نگهداری از بلوک اتوکلاو در محل پروژه، بسیار حساس است. هنگام تخلیه این مصالح نباید آن‌ها روی یکدیگر قرار داد؛ چراکه در صورت ساییده شدن آن‌ها، احتمال آسیب دیدن گوشه‌ها و ترک خوردنشان بیشتر میشود. نکته بعدی این است که پیش از نصب بلوک‌ها باید رطوبت آن‌ها تا حد زیادی، تخلیه‌شده باشد. به همین دلیل، توصیه میشود که حداقل هفت روز پیش از نصب، نایلون روی آن‌ها برداشته‌شده (مگر در دمای زیر صفر درجه) و شب‌ها روی آن‌ها با نایلون پوشانده شود. ذر ادامه، نحوه اجرای بلوک AAC را شرح می‌دهیم.
برای نصب بلوک اتوکلاو باید از چسب بلوک استفاده شود. این چسب باید با آب ولرم با دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد در دمای محیطی بالاتر از ۱۰ درجه سانتی‌گراد، مخلوط شود. محل چیدن بلوک‌ها را باید نیز با استفاده از ملات ماسه سیمان (یک سهم سیمان، یک سهم آهک مرده و شش سهم ماسه) صاف و تراز کرد. ضخامت این لایه باید یک تا ۲.۵ سانتی‌متر باشد.
ابتدا ردیف‌های اصلی و سپس ردیف‌های متقاطع به‌صورت کاملا تراز، اجرا شوند. پس از نصب هر بلوک آن را با برس تمیز کرده و روی آن لایه‌ای از چسب بلوک، اعمال شود. البته این کار، در محل اتصال قائم دو بلوک انجام نمیشود و و اتصال دو هبلکس با بست انجام میگیرد. دقت شود که اصلاح فواصل با استفاده از چکش لاستیکی نرم انجام‌شده و سطح خارجی بلوک نسبت به ستون‌های فلزی، کمی جلوتر باشد تا مانع از ایجاد پل حرارتی شود.
رعایت اصول نظام‌مهندسی در رابطه با فاصله دیوارها، خیز تیر و سقف، اندازه نبشی‌ها، درزها و ستون‌ها در این مرحله الزامی است. لازم به ذکر است که در صورت نیاز به برش‌کاری باید از اره دستی چوب تر و در صورت نیاز به سوراخ‌کاری از دستگاه برش دوار، استفاده میشود.
هنگام نصب ردیف دوم بلوک اتوکلاو باید سطوح عمودی و افقی با استفاده از ماله دندانه‌دار به یکدیگر چسبانده شوند. قبل از نصب باید سطح بلوک‌ها را تمیز کرد. همچنین، ابتدا لبه دورتر از اتصال بلوک، روی ردیف قبلی گذاشته‌شده و بلوک‌ها نباید روی یکدیگر بلغزند. همپوشانی بلوک‌ها در این مرحله، حداقل ۱۵ سانتی‌متر و تقاطع زاویه‌دار دیوارها باید به‌صورت فارسیبر باشد. همچنین، اتصال دیوارهای فرعی T یا L باضخامت‌های برابر، به‌صورت لاریز انجام میشود.
به‌منظور تمیز کردن بلوک‌ها نیز باید از کاردک با زاویه ۴۵ درجه استفاده شود. در صورت همضخامت بودن دیوارهای متصل، عملیات بلوکچینی آن‌ها می‌تواند به‌صورت هم‌زمان انجام‌شده و گوشه‌های آن‌ها با استفاده از تسمه گالوانیزه سوراخ‌دار، تقویت شود.
مراحل پایانی اجرای بلوک اتوکلاو ، شامل اجرای کلاف و وال پست، طبق مقررات ملی ساختمان برای دیوارها به طول‌های مختلف و درنهایت، پیش‌بینی مسیر تأسیسات از طریق ایجاد شیار در دیوار است.
سخن آخر
بلوک اتوکلاو ، هوازده یا AAC، نوعی بلوک سبک بوده که تحت شرایط دمایی و فشاری ویژه، به عمل آمده است. اصلی‌ترین مواد تشکیل‌دهنده این بلوک، ماسه کوارتز یا سیلیس، گچ کلسیته و پودر آلومینیوم هستند که در مراحل تولید، به‌ویژه در دستگاه اتوکلاو با یکدیگر واکنش داده و سبب ویژگی‌های منحصربه‌فرد این بلوک می‌شوند. برخی از مزایای کاربرد بلوک AAC در ساختمان، شامل عایق شدن دیوارها ازنظر دمایی و صوتی و افزایش مقاومت در برابر عوامل مخرب، حریق و زلزله است.
باوجود مزایای متعدد، استفاده از بلوک اتوکلاو ، معایبی نظیر احتمال ترک‌خوردگی ، جذب آب بالا و مقاومت فشاری پایین را نیز در بر دارد. اجرای این متریال، کم‌وبیش شبیه به اجرای بلوکهای معمولی است؛ اما در نصب آن، توجه به شکنندگی و اجرای دقیق، ضروری است.